De uitdaging binnen de energietransitie zit hem vooral in de bestaande bouw. Hoe kunnen we die verduurzamen? Woningcorporaties worstelen daar ook mee. Hoe kunnen zij hun woningbezit klaarmaken voor de toekomst? Bij Breman kijken we graag mee, geven we advies en voeren we die adviezen vaak ook uit. Woningcorporatie Domesta was al eerder een pilot gestart onder de noemer: ‘10x anders warm’. Vanuit Breman lopen we al een tijd mee in deze pilot. Wat zijn tot nu toe de ervaringen?
Pilot in verduurzaming
Stef Brandsema is adviseur Duurzaamheid en Innovatie bij Domesta. “Het idee was om een tiental woningen te voorzien van duurzame installaties. We wilden experimenteren. Met gedeeltelijk van het gas af tot helemaal van het gas af. En ook met verschillende manieren van ventileren. Het doel was en is om te ervaren waar je rekening mee moet houden, wil je dit grootschalig gaan uitrollen. We zijn tot de conclusie gekomen dat we de doelen moesten veranderen, want twee jaar later is een merk of een type installatie alweer verouderd. Het doel van de pilot is gewijzigd naar ervaringen opdoen.”
De juiste mix zoeken
Domesta had tot nu toe weinig ervaring met het aardgasloos maken van eigen woningen. Isoleren deden ze al wel, maar niet op zo’n manier dat je in één keer over kunt gaan op all electric verwarmen. Vaak ook omdat ze nog niet wisten wat de Transitievisie Warmte Gemeente zou worden. In de pilot ‘10x anders warm’ heeft Domesta samen met Breman gekeken hoe ze de woningen, die binnen het onderhoud van Breman vallen, konden verduurzamen. Een aantal dus volledig van het gas af en een aantal met een hybride systeem. Stef: “Hierbij hebben we rekening gehouden met twee zaken: de Transitievisie Warmte Gemeente en gebieden met mogelijk groen gas. En de uitkomsten moesten gaan over: hoeveel aardgas je bespaart per installatie, de ervaring van de huurders, wat we dan uiteindelijk in de woning moeten aanpassen en wat het doet voor de betaalbaarheid.”
De aanpak
Samen met adviseur Harm Laanstra van Breman Woningbeheer Noord is Domesta gaan kijken naar de mogelijkheden binnen een aantal verschillende woningen. Samen met Sommer Schilderwerken en Ensing hebben ze een wtw-systeem toegepast, ruiten vervangen, roosters verwijderd en de woningen volledig geïsoleerd. Volgens Stef is de ventilatie vaak het moeilijkste punt. “Je moet het volledige kanaalwerk aanbrengen als er alleen natuurlijke ventilatie aanwezig is. Breman heeft een systeem waarbij je het trapgat kunt gebruiken, ideaal dus wanneer je niet veel geld wilt uitgeven aan een ventilatiesysteem. Met de bewoners zijn we vervolgens in gesprek gegaan over de aanpak.”
Niet alleen de installatie helpt
Qua aanpak is Domesta samen met Breman verder gaan kijken dan alleen de installaties. Van alle woningen zijn de daken geïsoleerd, de vloeren geïsoleerd, de ramen zijn vervangen en kieren zijn dichtgemaakt. Hierbij zijn ook weer een aantal partners betrokken geweest. “In overleg met de verschillende bewoners hebben we op advies van Harm een bepaalde keuze gemaakt. En ook aangegeven wat we konden besparen. Iedereen was uiteindelijk tevreden, de bewoners ook. In de woningen hebben we monitoringskasten aangebracht, om te kunnen meten wat een en ander doet. Per type warmtepomp kunnen we zo het rendement berekenen. In het begin moesten we veel inregelen, dus dat was even zoeken.
Even wennen
In het hele traject zijn de huurders meegenomen. Na installatie is verteld hoe je het systeem moet bedienen. Toch was dit wennen voor de bewoners, een warmtepomp is echt anders dan een cv-ketel. Tot nu toe zijn er geen klachten over comfort of hoge energierekeningen. Volgend jaar kunnen bewoners in een portal hun verbruik zien, dan weten ze bij Domesta realtime wat het oplevert.
Vervolgstappen
Als deze pilot klaar is, dan gaat Domesta op grote schaal alle woningen eerst isoleren. Daar zijn ze ondertussen al mee gestart. En daarna pas de ketels vervangen. Daarbij houden ze rekening met de visie van de gemeentes. Stef: “Breman kijkt echt naar wat er kan en gaat voor de beste oplossing. Niet meteen de duurste oplossing. Aankomend jaar kunnen we de data bekijken en gaan we een oordeel vellen. Hebben we bespaard of niet en hoe komt dat dan?”
De toekomst
Bij Domesta zijn ze volop bezig met de toekomst. Voor de energietransitie houden ze rekening met de Transitievisie Warmte Gemeente. Dus welke gebieden aangewezen worden als aardgasloos, groen gas of warmtenet. Op basis daarvan gaan ze plannen maken voor hun woningen. Stef denkt ook dat pvt-panelen heel interessant zijn, omdat je dan geen buitenunit hebt met geluid. “Wat we verder nog zouden willen doen: een pilot waarbij we het geluid van buitenunits op het dak in een hele wijk simuleren. Dan weet je wat dat doet. Tip ook voor Breman: denk niet in getallen, maar geef juist advies en doe mee aan pilots. Daarnaast is een stukje nazorg ontzettend belangrijk. We moeten meer gebruikmaken van een monitoring portaal. Daar zit toegevoegde waarde. Dan zien we op afstand als er iets mis is en zo kunnen we vinger aan de pols houden.”
