De uitdagingen rond netcongestie zijn groot. Maar gelukkig zijn er ook volop oplossingen. En belangrijker nog: we hoeven het niet alleen op te lossen. Bij Breman zien we het als onze verantwoordelijkheid – én kans – om actief mee te bouwen aan een slimmer energiesysteem. We wachten niet tot het knelt, maar denken nu al na over wat straks nodig is. Samen met partners in de bouw, installatiewereld, netbeheer en overheid. Wat netcongestie precies is en waarom het zo’n urgent probleem vormt, lees je in dit achtergrondartikel over de groei van netcongestie.
“Als je wacht tot het probleem zich aandient in de uitvoering, ben je eigenlijk al te laat,” zegt Mark Sprenkels, manager van het Kenniscentrum Energietransitie bij Breman. “We zien het als onze taak om vooraf mee te denken. Niet alleen over techniek, maar ook over samenwerking, gedrag en het ontwerp van complete energiesystemen.” Daarom zijn we bij Breman begin dit jaar gestart met een grootschalig onderzoek naar netcongestie: waar liggen de knelpunten, welke momenten in de dag veroorzaken de grootste druk op het net, en vooral: hoe kunnen we het slimmer inrichten?
Het onderzoek vindt plaats in nauwe samenwerking met netbeheerders, bouwbedrijven, adviseurs, woningcorporaties, overheden en gebiedsontwikkelaars. “We willen uiteindelijk een soort ‘gereedschapskist’ ontwikkelen,” aldus Mark. “Een set slimme en direct toepasbare installatieconcepten die helpen bij het verduurzamen van woningen, zonder dat dit het elektriciteitsnet extra belast.”
In die zoektocht ziet Breman nu al drie duidelijke richtingen om netcongestie het hoofd te bieden:
- De piek verlagen: door woningen of gebouwen energiezuiniger te maken en slim gebruik te maken van energie uit de omgeving. Denk aan betere isolatie, hergebruik van warmte of koude, en inzet van lokale bronnen zoals buitenlucht of bodemwarmte.
- De piek verdelen: door het verbruik over de dag te spreiden. Hiervoor zijn slimme regelsystemen nodig, die automatisch sturen zonder dat de gebruiker comfort verliest. Denk aan thuisbatterijen, warmteopslag of aansturing op basis van netbelasting in de wijk. En dan zonder dat je daar als gebruiker over na hoeft te denken.
- De piek verschuiven: met energiemanagementsystemen die bijvoorbeeld apparaten of warmtepompen op een gunstiger moment laten draaien. Als we ’s ochtends een deel van onze energiebehoefte al afdekken (bijvoorbeeld door warm water op te slaan), hoeft niet alles tegelijk rond 18.00 uur plaats te vinden, als we willen koken. En het laden van de auto kan bijvoorbeeld ‘s nachts.
Volgens Mark zit de kracht niet in één gouden oplossing, maar in de combinatie van maatregelen, afgestemd op het type gebouw, de bewoners en de omgeving.
Een van de meest kansrijke oplossingsrichtingen is collectiviteit. Door warmte en elektriciteit collectief op te wekken, op te slaan en te gebruiken, kun je pieken veel beter opvangen. Zeker bij gestapelde bouw zie je al snel voordelen. “De woningen aan de buitenrand van een flat of appartementencomplex hebben de hoogste energievraag,” legt Mark uit. “De woningen die in het midden liggen, verbruiken juist veel minder. Door dat slim te combineren, kun je de installatie lichter houden én dus vriendelijker voor het net.” En ook voor rijwoningen of gemengde gebouwen, zoals appartementen boven een supermarkt, zijn collectieve varianten te ontwikkelen.
Breman heeft hier al ervaring mee, onder andere in het Collectief Hybride-concept voor bestaande portiekflats. Daarbij draait een gezamenlijke warmtepomp overdag op duurzame energie en neemt een individuele ketel het tijdelijk over bij piekbelasting. Slim, betrouwbaar en toekomstgericht. Bovendien zorgt het systeem niet voor extra belasting van het net. Extra mooi is dat een concept als dit al heel ver ontwikkeld is én in de praktijk toegepast.
Een ander speerpunt is slim energiemanagement. Daarbij draait het niet alleen om techniek, maar ook om gedrag. Of eigenlijk: gedrag beïnvloeden door inzicht te geven. “Je wilt niet dat mensen zich verplicht voelen om hun gedrag aan te passen,” zegt Mark. “Je wilt systemen ontwerpen die het gedrag vanzelf sturen, zoals de financiële prikkel bij nachtstroom vroeger.” Maar veel kunnen we oplossen zonder dat de mensen het merken. Zo kan een warmtepomp op drukke momenten automatisch even pauzeren, of een thuisbatterij energie leveren als de vraag piekt. Zonder comfortverlies, maar mét impact. Ook daar werkt Breman aan mee, bijvoorbeeld door inzichten vanuit het kenniscentrum te koppelen aan concrete productontwikkeling en installaties.
Breman staat hier niet alleen in. We werken nauw samen met netbeheerders, toeleveranciers, adviesbureaus, bouwbedrijven en overheden. In het lopende onderzoek spreken we tientallen stakeholders, organiseren we ronde tafel sessies en analyseren we bestaande projecten. We brengen de praktijk en de kennis samen om tot werkbare oplossingen te komen die we meteen kunnen toepassen. En dat is nodig, want netcongestie los je niet op in je eentje. Het vraagt om afstemming in de hele keten: van ontwerp en bouw tot installatie, beheer en gebruik.
Wat ons als Breman onderscheidt, is dat we niet alleen adviseur of installateur zijn. We zitten op de hele levenscyclus van een installatie: van ontwerp en realisatie tot onderhoud en optimalisatie. En dat maakt dat we oplossingen kunnen bedenken én uitvoeren, zonder dat het blijft hangen in de tekentafel-fase. Bovendien hebben we al een breed portfolio van installaties die ‘netvriendelijk’ zijn. Soms per toeval, soms bewust ontwikkeld. Maar het mooie is: met een paar slimme aanpassingen kunnen we veel van deze oplossingen nog effectiever maken tegen netcongestie.
Wat verwachten we de komende jaren? Eén ding is duidelijk: het elektriciteitsnet wordt uitgebreid, maar dat gaat niet snel genoeg om alle ambities bij te houden. Om bij te blijven zullen netbeheerders, installateurs en bouwers nauwer met elkaar moeten samenwerken. En misschien zelfs mensen en middelen met elkaar delen. Daarnaast moet er meer aandacht komen voor sturing en flexibiliteit. Energie verbruiken op het juiste moment wordt belangrijker, en waarschijnlijk ook goedkoper. Net als vroeger met de dag- en nachtstroom, kunnen dynamische tarieven en slimme systemen ons helpen om pieken te vermijden. Mark: “We moeten het net dus niet alleen groter maken, maar ook slimmer gebruiken. En daar hebben we allemaal een rol in. Van overheid tot bouwer en van bewoner tot installateur.”
Netcongestie is geen tijdelijk probleem. In ons eerdere artikel leggen we uit hoe het is ontstaan en welke gevolgen het heeft voor bouw, verduurzaming en de energietransitie. Het is een structurele uitdaging die ons dwingt tot samenwerking, innovatie en een integrale aanpak van de gebouwde omgeving. Breman kiest er bewust voor om daar nú werk van te maken. Samen met alle partijen die vooruit willen.
Wil je meer weten over onze aanpak en meehelpen aan de oplossing? Laten we vandaag starten met bouwen aan een elektriciteitsnet dat klaar is voor morgen. Neem gerust contact met ons op met Mark Sprenkels, Manager van het Kenniscentrum Energietransitie.
